1. Hoe maakt de docent het onderwijs en daarmee de wereld duurzamer?
Sámen onderzoek doen mét de lerenden uit de onderwijspraktijk, de sustainable development goals als beginpunt, echt luisteren naar de stem van de lerenden en het perspectief verbreden tot buiten de muren van de school. Dat had Marieke voor ogen bij het ontwikkelen van de lijn Externe Oriëntatie van de Master Passend Meesterschap (MPM). En dat is gelukt! Ieder studiejaar verkennen de studenten van de MPM samen met hun groep lerenden een vraagstuk dat leeft in de klas of in de school. Lerenden van alle leeftijden worden aangesproken in hun rol als burger van deze samenleving door te luisteren naar wat zij te vertellen hebben over hoe ze in het leven willen staan. In dialoog worden verschillende meningen en opvattingen met elkaar verkend, waardoor er meer begrip ontstaat en betrokkenen kritisch leren nadenken over standpunten. Door een krachtige leeromgeving neer te zetten én gebruik te maken van sterke kanten, worden álle lerenden betrokken. Hier zijn al prachtige situaties uit ontstaan, zoals in de klas en later de school van Pim, waar werd nagedacht over de invloed van taal. Pim onderzocht in dialoog met zijn klas op het VMBO/PRO de impact van de concepten ‘hoger’ en ‘lager’ onderwijs. In gesprek ontstond het besef dat deze terminologie geen recht deed aan de kwaliteit van praktisch onderwijs. Het maakte de leerlingen strijdbaar en weerbaar in het opeisen van een volwaardige plek in de samenleving. Het opende de deuren om hun eigen kwaliteiten te onderzoeken en hier meer in te geloven. Met het delen van deze ervaring heeft Pim voor elkaar gekregen dat er binnen het schoolteam bewust wordt nagedacht over inclusief taalgebruik. Lotte heeft op haar school een jaarlijkse wereldmarkt. De opbrengst van deze markt wordt gebruikt voor het kamp. Omdat de oorlog in Oekraïne net is uitgebroken, wordt voorgesteld door leerlingen om een deel van de opbrengst te gebruiken voor de vluchtelingenkinderen uit Oekraïne. Een deel van de klas is voor, een deel is tegen. Lotte grijpt dit aan om in dialoog te gaan met haar leerlingen en de kinderen verschillende perspectieven te laten zien en een gefundeerde mening te vormen. De kinderen stellen vast dat het, om te begrijpen wat het is om een vluchteling te zijn, in gesprek kunnen gaan met vluchtelingen. Ze nodigen iemand uit die gevlucht is. Door het aanbieden van de lijn externe oriëntatie zet Marieke dit in beweging op scholen.
2. Hoe betrekt de docent leerlingen en studenten actief bij duurzaam onderwijs?
Marieke heeft deze onderwijslijn zo ontworpen dat zij haar studenten (leerkrachten en docenten uit de onderwijspraktijk) activeert om met hun leerlingen en studenten een maatschappelijk onderwerp te verkennen en hier samen een onderzoek naar te doen. Dit samen onderzoeken creëert een krachtige leeromgeving waarin grote betrokkenheid is en lerenden samen met hun leraar/docent zoeken naar de impact die ze kunnen maken op hun eigen leefwereld. Hiermee betrekt Marieke dus direct haar eigen studenten en indirect de studenten en leerlingen van de studenten actief bij duurzaam onderwijs.
3. Hoe helpt de docent leerlingen en studenten om zelf duurzame keuzes te maken en actie te ondernemen (handelingsperspectief)?
Marieke stelt vragen die de student in beweging brengen. De vragen zetten de studenten aan tot nadenken en meerdere perspectieven daarin te betrekken. Je ziet de student dan diep nadenken en er ontstaat een proces van denken in mogelijkheden. Marieke denkt actief met de studenten mee om te zoeken naar situaties, mogelijkheden waar iets al een klein beetje wel uitgeprobeerd en gerealiseerd kan worden. Dit doet ze door dicht te blijven bij wat studenten aandragen. Denk groot en begin morgen met een eerste kleine stap, is haar motto. Bijvoorbeeld als kinderen de dieren van wereld willen redden, dan kun je met wat tegels wippen en bloemetjes planten al gaan onderzoeken welke dieren hierop af komen.
4. Hoe inspireert de docent anderen binnen én buiten de school om actief mee te doen aan de verduurzaming van het onderwijs?
Marieke inspireert doordat ze de kennis die ze inbrengt ook op zichzelf als docent betrekt, waardoor studenten (en collega's) in aanraking komen met het parallelle proces in leren. Door groots te denken en daartoe uiteenlopende en verschillende soorten bronnen aan te reiken en studenten uit te dagen hier in het (heel) klein mee te experimenteren. Daarnaast denkt Marieke altijd in mogelijkheden en kansen en benoemt hoe veel impact iets ogenschijnlijk klein kan hebben in de praktijk. Een voorbeeld hiervan is het onderzoek dat Wesley gedaan heeft met zijn klas. “De kinderen hadden in de vorige fase vragen bedacht, maar na een week kwamen er nieuwe vragen bij. De oorzaak van de bijstelling van het onderzoeksplan, is gekomen doordat we contact hadden gehad met de AVRI en met de directeur van het recyclebedrijf. In een kort evaluatiegesprek aan het einde van de eerste week, kwam het begrip recycling meermaals naar voren in de antwoorden van kinderen. Zo vonden de kinderen na het verhaal van de AVRI dat we niet meer over afval konden spreken, maar over (nieuwe) grondstoffen. Dit veroorzaakte bij de groep een verandering in mindset. In groepen hebben ze de eerdergenoemde verdeling van ‘afval’ verder onderzocht door bij elke subcategorie de vragen te stellen wat het precies is en wat je ermee kunt. Dit hebben de kinderen gedaan door de informatie van de AVRI, de filmpjes van de directeur van het recyclingbedrijf en door ouders te benaderen” (Pot, 2022).
5. Met wie werkt de docent buiten de school samen?
- Ouders van leerlingen - Burgerinitiatieven - Lokale bedrijven - Anders, ...
De MPM is een opleiding van drie Hogescholen, dus het samenwerken met verschillende schoolculturen is ingebouwd in de structuur van de opleiding. Marieke werkt samen met de studenten van de MPM. Deze studenten werken allemaal op een school, waardoor er een sterke verbinding is met scholen buiten de MPM. Daarnaast wordt er samengewerkt op de formatieve feedbackmomenten met externen zoals mensen uit het ziekenhuis of de politie. Samenwerken met collega's binnen andere opleidingen is heel gewoon voor Marieke, ze werkte samen met andere hogescholen aan de post HBO burgerschapsonderwijs. Marieke is bestuurslid van de stichting Taaldenkgesprekken en is recent redactielid geworden van het blad Werken aan Inclusie; hét tijdschrift voor inclusief onderwijs. Ze doet onderzoek naar de stem van de lerende bij het creëren van een krachtige leeromgeving. Alle inspiratie die wordt opgedaan op de diverse plekken wordt benut om het onderwijs te verbeteren en inclusiever te maken.
6. Vertel waarom je deze docent waardeert en hoe deze docent jou inspireert in het verduurzamen van het onderwijs.
Wat heel inspirerend is aan Marieke als docent, is dat zij de stem van de lerende in het onderwijs heel belangrijk vindt en altijd op zoek is hoe je samen onderwijs kunt maken. Marieke stimuleert de studenten van de MPM niet alleen om zichzelf als professional te ontwikkelen, maar ook zo dat hun lerenden zich kunnen ontwikkelen. Goed onderwijs zit niet in grote woorden en daden, maar juist in het kleine. Daar wijst Marieke op en ze neemt je mee in tal van voorbeelden. Marieke is altijd weer op zoek naar actuele bronnen, andersoortige invalshoeken. Ze herkent goede voorbeelden in wat spontaan langskomt en vertaalt dat naar de onderwijspraktijk. Haar aanstekelijke enthousiasme over bijdragen aan een duurzamer wereld maakt nieuwsgierig en zet aan tot uitproberen in je eigen leven en onderwijspraktijk.