1. Hoe maakt de docent het onderwijs en daarmee de wereld duurzamer?
In zijn lessen rondom (toekomstige) voedselsystemen en de daarmee gemoeide sturing ("governance") vanuit overheid, markt en maatschappelijk middenveld is Bram bevlogen. Hij is actief in diverse voedselnetwerken en heeft een HBO postdoc afgerond op de sociale innovatie en bottom-up veranderkracht vanuit voedselgemeenschappen. Bram is een actieve samenwerker, die het liefst vanuit een gemeenschap of netwerk werkt, zodat de hogeschool actief in verbinding komt met de maatschappij. Op deze manier kunnen studenten aan de slag met vraagstukken die spelen rondom de duurzaamheid en rechtvaardigheid van voedselsystemen, op zowel internationaal als lokaal niveau. Bram nodigt steeds uit tot het verbreden van de zienswijze door de nadruk te leggen op systeemdiversiteit en legt op eenvoudige en activerende wijze bloot waar verduurzaming nodig is en hoe dit kan worden geïmplementeerd. Het effect is dat studenten graag meer willen weten over transitiegerichte sturing van voedselsystemen en hier zelf mee aan de slag gaan.
2. Hoe betrekt de docent leerlingen en studenten actief bij duurzaam onderwijs?
Bram werkt samen met studenten en collega’s in netwerkverband, zodat er verbindingen ontstaan met burgerinitiatieven, boerencoöperaties, voedselnetwerken, andere kennisinstellingen (MBO, HBO, WO) overheid en bedrijfsleven. Regelmatig draagt hij zelf projecten aan. Zowel in de klas als tijdens deze avonden leidt hij discussies, zet aan tot denken, stelt kritische vragen, waardoor de blik wordt verruimd en de aanwezigen tot nieuwe inzichten komen. Zo hadden we onder andere een discussie op de HAS, naar aanleiding de film ‘Thank You For the Rain’ in het kader van het Voedsel Anders Food.Film.Fest 2024 met internationale studenten over de impact van klimaatverandering op het voedselsysteem in laden van herkomst, en wat er nodig is om dit aan te pakken. Dit voorbeeld laat mooi zien hoe Brams betrokkenheid in een voedselbeweging als Voedsel Anders zorgt voor onderwijsinnovatie, aandacht voor klimaatverandering en de noodzaak voor het bouwen van veerkrachtige voedselsystemen.
3. Hoe helpt de docent leerlingen en studenten om zelf duurzame keuzes te maken en actie te ondernemen (handelingsperspectief)?
Bram daagt studenten uit om samen te werken met lokale burgerinitiatieven die vanuit verschillende waardeoriëntaties zich inzetten voor duurzaam en gezond voedsel voor iedereen. Projecten met gemeenschapsboerderijen, voedselraden, stadslandbouw, voedselcoöperaties, waarin burgers en boeren samen optrekken, bieden studenten een alternatieve kijk op voedselsystemen, met aandacht voor collectiviteit, zeggenschap, rechtvaardigheid en duurzaamheid. Daarnaast heeft docent het gesprek aangezwengeld met allereerst de faculteitsdirectie, en vervolgens het college van bestuur over zijn standpunt dat duurzaamheid niet alleen gaat over de noodzakelijke ecologische transitie, maar ook om de sociale. Hij heeft deze dialoog goed onderbouwt met kennis en feiten uit zijn eigen praktijk en postdoc onderzoeken. Zijn doel is hiermee een verbreding van het perspectief te bewerkstelligen binnen de onderwijsinstelling.
4. Hoe inspireert de docent anderen binnen én buiten de school om actief mee te doen aan de verduurzaming van het onderwijs?
De opleiding waar Bram voornamelijk aan bijdraagt is International Food & Agribusiness (IFA) op HAS green academy, waar systeem- & transitiedenken aan de basis staan. Bram werkt, samen met collega’s vooral in -en aan- de leerlijn ‘transitie naar duurzame voedselsystemen’ binnen deze opleiding. Daarnaast is Bram actief als toegepast onderzoeker binnen het lectoraat ‘Future Food Systems’, gericht op dezelfde thematiek. Vanuit zijn rol als docent-onderzoeker probeert Bram studenten te verbinden met praktijkpartners in onderzoeksprojecten die zich richten op sociale innovatiekracht van alternatieve voedselnetwerken.
5. Met wie werkt de docent buiten de school samen?
- Burgerinitiatieven - Gemeenten - Natuur en Duurzaamheids-Educatiecentra - Lokale bedrijven
Bram werkt samen met verschillende kennisinstellingen, vanuit onderwijs en onderzoek. Dit zijn instellingen vanuit het groene domein, zoals Aeres, Van Hall Larestein, Yuverta en WUR, maar ook daarbuiten, zoals Avans, Universiteit Utrecht, Radboud Universiteit en Erasmus Universiteit. Van belang hierbij is dat de samenwerking plaatsvindt op MBO, HBO en WO niveau. Zo participeert hij als onderzoeker in interdisciplinaire onderzoeksprogramma’s zoals het NWA programma ‘transitie naar een duurzaam Nederlands voedselsysteem’. Vanuit de praktijk werkt Bram samen met verschillende sociale initiatieven, zoals gemeenschapslandbouw, voedselraden, stadslandbouw en voedselcoöperaties. En hij is actief als bestuurslid in 013Food, een voedselvereniging in Tilburg, en Voedsel Anders, een landelijk voedselnetwerk. Dit stelt hem in staat om onderwijs en praktijk bij elkaar te brengen, wat hij ook doet via zijn deelname aan netwerken zoals Collectieve Kracht en het Groene Brein.
6. Vertel waarom je deze docent waardeert en hoe deze docent jou inspireert in het verduurzamen van het onderwijs.
Ik waardeer de zeer authentieke, integere, verbindende wijze waarop deze docent studenten, professionals en ook collega’s aanzet tot het verruimen van het blikveld en nemen van actie. Elke druppel is er één. Hij is onze expert op het voedselsysteem en de benodigde transitie naar nieuwe systemen voor toekomstige generaties. Hij is een expert op het verbouwen van voedsel dankzij de kracht van de gemeenschap. Hij is actief als docent, onderzoeker in het lectoraat, verbonden met vele relevante externe belanghebbenden en partners, actief in diverse netwerken: hij is duurzaamheid in de volle breedte van het begrip. Dankzij zijn sterke drijfveer om gemeenschappen te bouwen en faciliteren ontstaan er positieve sociale impact en nieuwe partnerships. De inspiratie zit in het sterke narratief dat hij op inspirerende wijze brengt, met een zeer duidelijke ‘purpose’ en het blijft niet alleen bij het hoe, maar ook het wat, met wie, en wanneer. Ik ben ervan overtuigd dat hij ook de verdere verduurzaming van onze instelling. Hij is een voorbeeld voor onze studenten, onze collega’s en de grotere wereld om ons heen.
Lijst met links: