1. Typeer de docent in de duurzame impact die hij/zij/hen maakt.
Aan de zuidelijke rand van Delft, waar de stedelijke drukte plaatsmaakt voor rust, staat Denise's Tiny House. Hier, te midden van eenvoud en natuur, woont ze met haar bijna 2-jarige zoontje en vriend.
Eén keer per week reist Denise per trein naar Agora in Leiden. Bij het Agora onderwijs is ieder kind uniek, de leerlingen staan centraal en het curriculum bestaat uit de wereld. Leerkrachten vervullen een rol als coach waarbij de autonomie en het vertrouwen op de nieuwsgierigheid van kinderen centraal staat. Op Agora brengt Denise haar expertise als bioloog in de klas. Ze gaat verder dan alleen het overbrengen van kennis; ze inspireert haar leerlingen met projecten die de realiteit van onze wereld weerspiegelen. Een recent project over zwerfafval heeft de leerlingen niet alleen bewust gemaakt van het afvalprobleem, maar hen ook aangemoedigd om actie te ondernemen in hun eigen gemeenschappen.
Denise's thuis in Delft is een levendige reflectie van haar waarden. Ze draagt uitsluitend tweedehands kleren, beperkt haar consumptie en leert haar zoontje over het belang van het beschermen van onze planeet. Samen trekken ze eropuit om afval op te ruimen in hun buurt. Komende zomer wacht er een nieuw avontuur op Denise: een treinreis naar India. Deze reis is een kans om de wereld te verkennen, maar ook om haar vastberadenheid voor duurzaam reizen te laten zien.
Terug in Delft, of in een klaslokaal in Leiden, Denise is een constante bron van inspiratie. Ze leeft elke dag met een duidelijk doel: om de wereld een betere, groenere plek te maken voor de volgende generaties.
2. Hoe betrekt de docent leerlingen/studenten in het samenstellen van duurzaamonderwijs?
Denise betrekt haar leerlingen actief in het samenstellen van duurzaam onderwijs door hen te betrekken bij projecten die directe relevantie hebben voor hun dagelijkse leven en de wereld om hen heen. Ze heeft onlangs een project over zwerfafval georganiseerd, waarbij leerlingen niet alleen bewust werden gemaakt van het afvalprobleem, maar ook werden aangemoedigd om actief deel te nemen aan oplossingen, zoals het opruimen van afval in hun eigen gemeenschappen.
Daarnaast heeft ze ook aandacht besteed aan het thema kledingafval, waarmee ze het bewustzijn over duurzame mode en consumptie bij haar leerlingen heeft vergroot. Hierbij leren de leerlingen over de impact van de kledingindustrie op het milieu en worden ze aangemoedigd om te kiezen voor duurzamere kledingopties, zoals het dragen van tweedehands kleding.
Naast haar werk bij Agora in Leiden werkt Denise ook in opdracht bij 'We Are Nature', wat haar in staat stelt om een brug te slaan tussen formeel onderwijs en externe duurzaamheidsinitiatieven. Hierdoor kan ze haar leerlingen blootstellen aan real-world projecten en initiatieven, waardoor hun begrip van en betrokkenheid bij duurzaamheidskwesties wordt verdiept. Kortom, Denise's aanpak is holistisch en hands-on, waarbij ze streeft naar een evenwicht tussen theorie en praktijk, en haar leerlingen actief betrekt bij het vormgeven en ervaren van duurzaam onderwijs.
3. Hoe biedt de docent handelingsperspectief aan leerlingen/studenten?
Denise biedt haar leerlingen een handelingsperspectief door hen direct te betrekken bij acties die een positieve impact hebben op hun omgeving en de wereld als geheel. Hier zijn enkele manieren waarop ze dit doet:
Projectmatige Aanpak: Door projecten te organiseren rond actuele thema's zoals zwerfafval en kledingafval, maakt Denise de abstracte concepten van duurzaamheid tastbaar voor haar leerlingen. Deze projecten geven de leerlingen niet alleen inzicht in de problematiek, maar moedigen hen ook aan om concrete stappen te zetten in de richting van oplossingen. Dit doet ze niet alleen op Agora, maar ook als invalkracht op basischolen. Daar leren kinderen binnen een project over het concept ‘duurzaam wonen’ waarbij ze hun eigen (droom)huis mogen ontwerpen.
Directe Actie: Het zwerfafvalproject, bijvoorbeeld, moedigt leerlingen aan om zelf actief afval op te ruimen in hun gemeenschappen. Dit biedt hen een directe mogelijkheid om een verschil te maken in hun lokale omgeving. Verbinding met de Buitenwereld: Door haar werkzaamheden bij 'We Are Nature' integreert Denise externe duurzaamheidsinitiatieven in het klaslokaal, waardoor leerlingen de kans krijgen om deel te nemen aan grotere, bredere inspanningen die verder gaan dan de schoolmuren. De ideeen van de leerlingen worden bovendien aan de gemeente Leiden gepresenteerd. De beste ideeen worden daar tot uitvoering gebracht. Directe actie!
Persoonlijk Voorbeeld: Denise's eigen levensstijl – wonen in een Tiny House, kiezen voor tweedehands of duurzaam geproduceerde kleding, en reizen met duurzame vervoersmiddelen zoals de trein – dient als een levend voorbeeld voor haar leerlingen. Ze toont aan dat duurzame keuzes op persoonlijk niveau haalbaar en zinvol zijn. Leerlingen (maar ook andere docenten) raken geintesseerd en stellen vragen. “Waar koop jij je kleding dan? Ik ga daar ook eens kijken!”
Kritisch Denken: Denise moedigt haar leerlingen aan om vraagtekens te zetten bij gevestigde normen en te zoeken naar alternatieve, duurzamere manieren om hun leven te leiden. Samenvattend biedt Denise handelingsperspectief door haar leerlingen te voorzien van zowel de kennis als de middelen om actie te ondernemen, en door hen te inspireren met haar eigen toewijding aan duurzame keuzes.
4. Hoe krijgt de docent anderen binnen de school mee in duurzame ontwikkeling?
Inspirerend Rolmodel: Denise's persoonlijke toewijding aan een duurzame levensstijl, zoals het wonen in een Tiny House en het maken van bewuste keuzes in consumptie, dient als een inspirerend voorbeeld voor zowel collega's als leerlingen. Wanneer anderen haar duurzame keuzes in actie zien, worden ze eerder gemotiveerd om soortgelijke stappen te overwegen.
Praktijkgerichte Projecten: Door projecten te organiseren rondom relevante thema's zoals zwerfafval en kledingafval, biedt ze collega's concrete voorbeelden van hoe duurzaamheid kan worden geïntegreerd in het onderwijs. Deze projecten kunnen als sjabloon dienen voor andere docenten die soortgelijke initiatieven in hun lessen willen opnemen.
Samenwerking met Externe Organisaties: Haar werk met 'We Are Nature' toont aan dat samenwerking met externe organisaties
een effectieve manier kan zijn om duurzaamheid in de schoolcultuur te integreren. Deze samenwerkingen kunnen nieuwe bronnen, materialen en perspectieven bieden die waardevol zijn voor andere docenten.
Ook haar ZZP werk bij verschillende natuurorganisaties zoals Stichting Steensoep, Naar buiten Leiden! en IVN natuureducatie zorgt ervoor dat er meer docenten geinspireerd raken. Zo gaf ze afgelopen jaar bijvoorbeeld ook les aan leerlingen in het voedselbos in Rotterdam. De leerkrachten die mee kwamen en zagen hoe de leerlingen enthousiast werden van een zelfgemaakte daslookpesto werden hier ook geinspireerd om vaker naar buiten te gaan met de leerlingen en zelf dingen te maken.
5. Op welke manier is de docent een inspiratie voor (beginnend) docenten, leerlingen, studenten, collega’s en de omgeving buiten de school?
Voor Leerlingen en Studenten: Door te wonen in een Tiny House en bewuste keuzes te maken op het gebied van consumptie en reizen, biedt ze een levend voorbeeld van een duurzame levensstijl. Haar projecten, zoals die over zwerfafval, bieden leerlingen niet alleen kennis, maar ook handelingsperspectief, waardoor ze zich bevoegd voelen om verandering te bewerkstelligen.
Voor Collega’s: Denise dient als een bron van innovatieve onderwijsmethoden en -praktijken, waardoor collega's worden aangemoedigd om ook duurzaamheid in hun eigen lessen te integreren. Haar persoonlijke toewijding aan duurzaamheid kan andere medewerkers motiveren om ook duurzamere keuzes in hun eigen leven te overwegen.
Voor de Omgeving Buiten de School: Haar besluit om naar India te reizen met de trein toont een toewijding aan duurzaam reizen, wat anderen kan inspireren om ook over hun eigen reisgewoonten na te denken. Door haar zoon van jongs af aan te leren dat het opruimen van afval van straat de normaalste zaak van de wereld is, brengt ze een boodschap van verantwoordelijkheid en zorg voor de gemeenschap over. Ook heeft ze een boek geschreven ‘Naar buiten met jonge kinderen’ (2023, KNNV Uitgeverij) om andere verzorgers van jonge kinderen te inspireren. In het boek geeft Denise handvaten om de natuur te verkennen onderbouwd met wetenschappelijke bewijsstukken over het belang hiervan.
6. Wat maakt de docent een vernieuwer in denken en doen? Brengt de docent bijvoorbeeld nog niet eerder uitgevoerde ideeën naar voren, zorgt voor vernieuwing van denkpatronen over afval, voeding, schoolgebouw, lesprogramma enz.
Integratie van Duurzaamheid in het Onderwijs: Denise's projecten, zoals die over zwerfafval en kledingafval, tonen aan dat zij in staat is om traditionele lesmethoden te verrijken met actuele en relevante thema's. Door duurzaamheid in het curriculum te integreren, biedt ze leerlingen een holistisch en toekomstgericht perspectief. Ook gaat ze tijdens haar eigen biologieles zo vaak mogelijk naar buiten om de leerlingen in de practijk te laten zien hoe de natuur ‘vanzelf’ aan duurzaamheid doet. Persoonlijke
Levensstijlkeuzes: Haar keuze om in een Tiny House te wonen, alleen tweedehands kleding te dragen en duurzaam te reizen (bijvoorbeeld met de trein naar India) zijn indicaties van haar vernieuwende benadering van alledaagse beslissingen. Deze keuzes zijn niet alleen duurzaam, maar dagen ook conventionele levensstijlkeuzes en consumptiepatronen uit.
Aanpak van Reizen: Binnen Nederland fietst Denise naar zo goed als al haar werklocaties. Rotterdam, Leiden en Den haag zijn met het haar speedpedelec goed te bereiken. Zelfs de keuringen van groene kinderopvangcentra voor ‘Groen Cement’ doet ze op de fiets met drie appelbomen achterop. De beslissing om met de trein naar India te reizen is zeker vernieuwend. Het kiezen voor een dergelijke reisroute, ondanks de langere reistijd en mogelijke ongemakken, toont een sterke toewijding aan duurzaamheid en kan anderen inspireren om hun reisgewoonten te heroverwegen.
Interdisciplinaire Benadering: Als bioloog die ook in het onderwijs werkt en samenwerkt met organisaties als 'We Are Nature', ‘Naar buiten Leiden!’ en ‘Stichting Steensoep’ brengt Denise een interdisciplinair perspectief in haar lessen. Dit soort grensoverschrijdende benaderingen kan leiden tot vernieuwde inzichten en oplossingen.
Bewustmaking Over Consumptie: Door haar keuze voor tweedehands kleding en het minimaliseren van aankopen, zet Denise vraagtekens bij gangbare consumptiepatronen. Ze moedigt zowel leerlingen als collega's aan om bewuster na te denken over hun eigen consumptiegewoonten. Ook stelt ze directe vragen aan de schoolleiding om bijvoorbeeld de thee en koffie in de kantine biologisch in te kopen. Als leerlingen tijdens de lunch voor de leerkrachten hebben gekookt kiest ze het liefst voor de vega(n) optie en alleen de vleesvariant als deze op biologische wijze gekweekt is. Hiermee maakt ze ook leerlingen bewust over het belang van een groene toekomst.
Betrokkenheid bij de Gemeenschap: Op haar tiny huis dorpje in Delft organiseert ze ook regelmatig acties voor de buurt. Hier gaan ze gezamelijk afvalprikken of geven ze een lezing over passieve woningbouw, bouwen met tweedehands materiaal, klimaatadaptieve tuin of biodiversiteit in de stad. Door haar zoon te leren dat het opruimen van afval normaal is, bevordert ze niet alleen duurzaamheid, maar ook gemeenschapszin. Dit is een vernieuwende manier om jongeren al op jonge leeftijd bewust te maken van hun rol in de samenleving. Ook in Leiden doet ze in het weekend extra activiteiten om de mensen bewust te maken van de natuur. Zo heeft ze met halloween op de kinderboerderij met kinderen en ouders verse kruidenthee gemaakt van allerlei planten in de buurt. “Wauw, ik wist niet dat er ook colakruid bestond, lekker!”
7. Een duurzame docent heeft een brede/integrale opvatting van duurzaamheid. Hoe brengt de docent meerdere facetten van duurzaamheid bij elkaar binnen (vakoverstijgende) projecten en lessen?
Persoonlijke Levensstijl: Haar keuzes, zoals wonen in een Tiny House, dienen als praktische voorbeelden voor leerlingen over duurzame leefgewoonten. “Practice what you preach”
Thematische Projecten: Denise's projecten over zwerfafval en kledingafval combineren milieu-, economische en sociale aspecten, waardoor leerlingen een breed beeld krijgen van duurzaamheid. Ze werkt hierbij ook met canvassen van Climate-KIC waarbij een integrale manier van oplossingsgericht denken wordt toegepast voor klimaatproblemen van bedrijven. Hiervoor werkte ze bij stichting Technotrend waarbij ze binnen het Young Innovators programma leerkrachten les gaf over dit lesmateriaal. Ook organiseerde ze verschillende climathons waarbij allerlei middelbare scholieren echte klimaatcasussen van bedrijven gingen oplossen en pitchen aan een jury.
Biologie en Ethiek: Als bioloog betrekt Denise natuurwetenschappelijke kennis, maar combineert dit ook met discussies over ethiek en verantwoordelijkheid. Samenwerkingen met veel verschillende organisaties: Deze externe linken brengt extra expertise en nieuwe perspectieven naar haar lessen. Zo heeft ze onder andere samen gewerkt met “Stichting Technotrend”, “Poolwest”, “Stichting Steensoep”, “Groen Cement”, “IVN natuureducatie”, “Trompenburg Tuinen en Arboretum” en “Lentiz college”.
Betrokkenheid bij de Gemeenschap: Ze leert leerlingen over het belang van zorg voor de omgeving en hun rol daarin, wat sociale duurzaamheid benadrukt.
8. Hoe werkt de docent samen met de (school) omgeving en externe partijen? Denk aan het samenwerken met gemeenten, Natuur en Milieu Educatiecentra, waterschappen, lokale bedrijven, NGO’s en buurtbewoners.
Samenwerking met Gemeente Leiden: Recent heeft Denise in opdracht van de gemeente Leiden een project over zwerfafval geïnitieerd. Hierbij werden leerlingen uitgedaagd om met preventieve ideeën te komen om zwerfafval tegen te gaan. Deze directe samenwerking met de gemeente biedt leerlingen de kans om te zien hoe hun ideeën kunnen bijdragen aan concrete lokale oplossingen.
We Are Nature: Denise's samenwerking met 'We Are Nature' laat zien dat ze bruggen slaat tussen onderwijs en
milieuorganisaties. Hierdoor kunnen leerlingen inzicht krijgen in de praktische kant van natuurbehoud en duurzaamheidsinitiatieven.
Betrokkenheid bij de Gemeenschap: Door projecten zoals die over zwerfafval, werkt Denise ook indirect samen met buurtbewoners. Als leerlingen bijvoorbeeld zwerfafval opruimen of preventieacties opzetten, komen ze in contact met de gemeenschap en leren ze over hun rol als actieve en verantwoordelijke burgers.
Op veel verschillende manieren wordt er dus samengewerkt door Denise met allerlei verschillende partijen. Haar werk als ZZP’er naast haar vaste aanstalling bij Agora zorgt ervoor dat ze als spin in het web allerlei lijntjes legt die ook voor de leerlingen voordelig zijn.