Onze school, De Vlinderboom in Maastricht, is een ECO school. Trots wappert de groene vlag voor onze school en willen we aan iedereen laten zien dat duurzaamheid door alles wat we doen heen klinkt. We zijn dit traject gestart vanuit het gegeven dat wij, de teamleden, de ouders en de kinderen van de Vlinderboom, vinden dat we onze kinderen moeten opvoeden met een natuurlijke drive om voor onze wereld te moeten zorgen. We zijn gestart in een samenwerkingstraject met de Nieuwste Pabo. In het leerlandschap werden we een CoP (Community off Practice) rondom het thema ouderparticipatie. Als thema voor deze CoP hebben we gekozen voor het thema duurzaamheid. Daarbij hebben we ouders, studenten van de PABO en leerkrachten gezocht die iets wilden betekenen rondom dit thema en we zijn gestart om kleinschalige projecten aan te pakken. Thema’s waren afvalscheiding en afval reductie, vergroenen speelplaats, educatie, samenwerking starten met Weelec (E-Waste verzamelen, een project waar uiteindelijk alle scholen (21) van onze stichting aan mee zijn gaan doen), groen in de school, pick up acties etc. Door ouders te betrekken hebben we een breed draagvlak kunnen creëren waarbij er een soort van Community gevoel is ontstaan. Een aantal zaken zijn gewoongoed geworden binnen de school. Met de leerlingenraad zijn we acties gaan ondernemen. Hoe ga je om met licht? Laat je dat onnodig branden? Of help je kinderen in school eraan herinneren dat ze dit uit moeten doen als ze de ruimte verlaten? Uiteindelijk leidde dit tot een stickeractie waarbij in elke ruimte een aantal stickers geplakt waren die kinderen en volwassenen hielpen herinneren aan het wel of niet gebruiken van elektriciteit. Juist de betrokkenheid van kinderen, studenten, ouders en leerkrachten zorgde ervoor dat er draagvlak was. Maar de CoP was eindig en we zijn ons gaan herbezinnen hoe we verder zouden gaan. Goede connecties met het CNME en met name John Steijns bracht ons bij ECO schools. Dit was een mooi vervolg op de CoP en paste naadloos in het traject waar we mee bezig zijn gegaan. Belangrijk verschil is dat nu de kinderen (Eco-Kids-Team) in the lead zijn. Zij bepalen de agenda, ondersteund door een volwassen Eco Team. Ons doel was om in 2 jaar de groene vlag te behalen en uiteindelijk lukte dit in minder dan 2 jaar (augustus 2020). Trots en veel motivatie om door te gaan. In 2020 was voor ons ook het jaar dat we een nieuw schoolplan moesten maken. Hiervoor hebben we de 17 duurzame werelddoelen (SDG’s) als leidraad gebruikt. Alle ambities en ontwikkelingen werden gekoppeld aan deze doelen zodat we ons er steeds bewust van zijn dat we werken aan een meer duurzame wereld en vooral onze kinderen en ouders meegeven dat we dit niet alleen kunnen maar dat we dat samen moeten doen.
Met behulp van The Natural Step, een methodiek die concrete doelen formuleert op de langere termijn hebben we een 6 tal doelen geformuleerd die we in 2030 bereikt willen hebben. Dat lijkt nog lang maar in 9 jaar tijd hebben we nog veel te doen.
Als directeur ben ik toch wel de aanjager van deze ontwikkeling maar niet meer dan dat. Er is veel draagvlak bij team en ouders maar bovenal bij de kinderen. Ouders kiezen bewust voor onze school en we dragen onze ECO code met trots uit. Zoals ik in het begin al aangaf is duurzaamheid niet iets dat erbij komt. Het is de basis voor alles wat je doet en onderneemt. Al onze onderwijshandelingen zijn hierop gericht en we zien dat duurzaamheid een natuurlijk gegeven is binnen de school en het kindcentrum. Van hieruit delen we onze ervaringen binnen onze onderwijsstichting MosaLira. Daar is een expertisegroep gevormd (Voor de wereld van Morgen) en dat is een van de 4 expertise groepen in onze stichting. Op initiatief van deze groep hebben we met alle directeuren en belanghebbenden The Natural Step gedaan, zodat we ook op stichtingsniveau de lange termijn doelen hebben geformuleerd. De kringen in de vijver worden groter maar blijven steeds weer opnieuw ontstaan omdat er steeds opnieuw stenen in worden gegooid. We kunnen de vijver niet meer tot rust laten komen en zullen steeds doorgaan om duurzaamheid op de agenda te zetten.
Daarom zou ik nu iedereen die kijkt willen vragen om een nieuwe zoekmachine op zijn/haar telefoon te installeren. Ecosia. Voor ongeveer elke 45 zoekopdrachten plant Ecosia een boom. Op de site van Ecosia staat een tellen die ruim over de 131 miljoen bomen aangeeft. Elke 1.5 seconde komt er een boom bij en Ecosia heeft al miljoenen gebruiken. Heel simpel zoeken op het net en gelijktijdig bomen planten, zo simpel kan het zijn.
Inmiddels hebben we veel connecties met andere platform rondom duurzaamheid. Ook merken we steeds meer dat er naar ons gekeken wordt. Het SDG House, het SDG platform, allemaal initiatieven met eenzelfde doelstelling. Aan de slag om duurzaamheid op de kaart te zettenen het niet bij woorden te laten. Daden, daar gaat het om.
De meeste ouders zijn enthousiast (helaas nog niet allemaal). Kinderen moeten onze ambassadeurs zijn en worden. Zij kunnen hun ouders enthousiasmeren en straks ook naar de vervolgscholen. Er is nog veel te doen maar door de kleine succeservaringen komen we verder. Op alle computers van MosaLira wordt Ecosia geïnstalleerd per 1 september. Alle scholen van MosaLira gaan afval scheiden. Alle scholen In heel zuid Limburg krijgen op 20 september (week van de SDG’s) een SDG box waarin de 17 werelddoelen op een mooie plaat staan maar waar een heleboel les ideeën beschikbaar komen voor de leerkracht van groep 1-2 tot de leerkracht van groep 8, ontwikkeld door het SDG platform waar ik lid van ben.
En waar ben je dan trost op? Eigenlijk op alles wat we bereikt hebben. Duurzaamheid lijkt in een stroomversnelling te komen op een grotere schaal als misschien wel de bedoeling was. Als dat het effect is va het feit dat we ECO school zijn, dan zit daar de trots. Maar vooral ben ik trots op het enthousiasme van onze kinderen, van ons Eco-kids-team. Daar zit de kern van al deze ontwikkelingen. De kinderen zijn en hebben de toekomst en wij moeten ervoor zorgen dat die toekomst beter is dan wat wij er tot nu toe van hebben gemaakt.
Dit zeggen andere over Jan Slangen
Jan Slangen is de directeur van IKC De Vlinderboom in Maastricht. Hij is al jaren aanjager van duurzaam onderwijs, niet alleen voor zijn eigen Kindcentrum maar voor de gehele onderwijskoepel MosaLira waar zijn IKC deel van uitmaakt.
Jan heeft ervoor gezorgd dat IKC De Vlinderboom in schooljaar ‘20-‘21 de groene vlag van Eco-Schools heeft gehaald. Een logisch gevolg van het feit dat hij al jaren de kartrekker is van de verduurzaming van het onderwijs. Daarin toont hij leiderschap waardoor zijn team, de kinderen en hun ouders aan de hand worden genomen op deze verduurzamingsroute. Het schoolplan voor de komende jaren is volledig gekoppeld aan de SDG’s hetgeen een initiatief is van Jan.
Het schoolgebouw en schoolomgeving ademen verduurzaming: Jan heeft ervoor gezorgd dat de speelplaats vergroend werd, er een Voedselbosje op het schoolterrein werd ingericht (samen met de Kinderopvang), en er op loopafstand een Tiny Forest werd aangeplant. Al deze elementen worden ingezet tijdens de reguliere lessen van groep 1 t/m 8 en ook de buitenschoolse opvang maakt hier gebruik van.
Binnenkort wordt het schoolgebouw van IKC De Vlinderboom gerenoveerd. Jan heeft zich hier goed op voorbereid door middel van het volgen van een training “duurzaam verbouwen”.
Dat dit verduurzamingsproces nog volop gaande is, werd onlangs duidelijk toen Jan en zijn team een workshop hebben gevolgd waarbij aan de hand van de methodiek van The Natural Step een (duurzame) stip op de horizon werd geplaatst. De komende tijd worden er steeds weer stappen gezet richting die duurzaamheid en de SDG’s zijn daarbij leidend.
Jan Slangen is binnen de koepel MosaLira bovendien lid van de expertisegroep “Voor de Wereld van Morgen”. Deze groep initieert verduurzaming op koepelniveau. Een hele concrete actie op initiatief van de expertisegroep is dat alle MosaLira-scholen vanaf het schooljaar ‘21-‘22 de zoekmachine ECOSIA gebruiken waardoor er bomen geplant worden en alle gebruikers een bijdrage leveren aan een leefbaardere wereld.
Jan was ook initiatiefnemer van een digitale workshop (The Natural Step) over verduurzaming voor alle directeuren en medewerkers van het Bestuursbureau MosaLira. Daar is een heel mooi pad uitgestippeld om de gehele onderwijskoepel te verduurzamen via de Whole School Approach gedurende de komende jaren.
Jan vertegenwoordigd zijn onderwijskoepel binnen het SDG-Onderwijsplatform Maastricht. Dit platform streeft naar duurzaamheid als het nieuwe normaal in het gehele onderwijs van M’tr en omstreken (van voorschoolse kinderopvang tot universitair onderwijs). Één van de concrete acties waar Jan zijn steentje aan heeft bijgedragen is de ontwikkeling van de zogenaamde SDG-box. Een leermiddel waarmee leerkrachten vanaf groep 1 t/m VO en MBO onderwijs kunnen verzorgen over de SDG’s.
De hoogste tijd om Jan te waarderen met de nominatie voor Duurzame Docent.